دعاوی حقوقی، دعاوی کیفری هستند که به جرم یا جنایتی که انجام شده است و به مرتکبان آن جرم یا جنایت ارتکاب شده است، مربوط می‌شوند. این نوع دعاوی اغلب توسط دولت یا مقامات قضایی به دنبال تأدیه عدالت و اجرای قانون برای پیگیری و مجازات مرتکبان جرم یا جنایت انجام می‌شود. انواع دعاوی کیفری شامل جرایم مختلفی می‌شوند از جمله قتل، دزدی، تجاوز، تبانی و موارد دیگر. این دعاوی می‌تواند در دادگاه‌های مختلفی مطرح شود، اما هدف آن همیشه تأمین اجرای عدالت و مجازات متناسب با جرم یا جنایت مرتکبان است. نحوه شکایت دعاوی کیفری یا ثبت شکایت دعاوی کیفری معمولاً از طریق ارائه شکایت به پلیس یا مقامات قضایی انجام می‌شود.
سپس پس از انجام تحقیقات و گردآوری اطلاعات لازم، دادگاه مربوطه به این موضوع می‌پردازد و رسیدگی به امر جرم یا جنایت مرتکبان را انجام می‌دهد. در این روند، شاکی و متهم دارای حقوق قانونی مختلفی هستند که باید رعایت شود تا فرآیند دادرسی به درستی انجام شود.
دعاوی کیفری
در پاسخ به این سوال که دعاوی کیفری چیست؟ باید اینگونه گفت: دعاوی کیفری به معنای اعلام وقوع جرم به مراجع قضایی یا مجازات فرد مجرم است. این دعوا زمانی مطرح می‌شود که یکی از عناوینی که در قانون مجازات اسلامی جرم شناخته شده و برای آن مجازات تعیین گردیده است.
این عناوین می‌توانند شامل قتل، کلاهبرداری، خیانت در امانت، جعل، فحاشی، توهین و… باشند. شاکی که برای رسیدگی به یک جرم به دادسرا مراجعه می‌کند، به آن به عنوان شاکی معروف است. آغاز شکایت در دادسرا با برگه مخصوصی با عنوان شکوائیه که در واقع تقاضای کتبی یا شفاهی است، صورت می‌گیرد.
دعاوی کیفری، در واقع بخشی از حقوق جزا هستند که به آنها دعاوی جزایی نیز گفته می‌شود که به بررسی جرایم، مجازات‌ها و قوانین جزایی می‌پردازند. دعاوی کیفری به دعاویی اطلاق می‌شود که در ارتباط با جرم، مجرم و مسئولیت کیفری قرار دارند. جرم به هر نوع رفتار اعم از فعل یا ترک فعلی گفته می‌شود که در قوانین به عنوان جرم شناخته شده و مجازات مربوط به آن تعیین شده باشد. مجرم هر شخصی (اعم از حقیقی و حقوقی) است که به ارتکاب عمل مجرمانه متهم شده و این اتهام در دادگاه ثابت شده باشد. و در نهایت مسئولیت کیفری به امتیاز انتساب عمل مجرمانه به متهم و تحمل مجازات مرتبط است.
انواع دعاوی کیفری
دعاوی کیفری، یکی از انواع دعاوی حقوقی است که در آن اشخاص به جرم انجام شده متهم می‌شوند و مجازات‌های مختلفی ممکن است برای آنها تعیین شود. انواع دعاوی کیفری به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود:
- جرایم علیه اموال
- جرایم علیه اشخاص
جرایم علیه اموال، به هر گونه فعل غیرقانونی که به تخریب، سرقت، تخلف یا آسیب به اموال دیگران منجر می‌شود، اشاره دارد. این نوع جرایم شامل سرقت، تخریب، زیرکشی، مالکیت غیرقانونی، تقلب و فساد مالی می‌شود. این جرایم با هدف تخریب اموال دیگران انجام می‌شود و دارای عواقب جدی حقوقی است.
جرایم علیه اشخاص شامل هر گونه عملی است که به فرد، بدن، اعضاء و تمامیت فیزیکی او آسیب برساند. این جرایم شامل سقط جنین، توهین، قتل، ضرب و جرح و موارد مشابه می‌شود. این اقدامات می‌توانند از طریق فیزیکی، روانی یا حتی اجتماعی انجام شود و می‌توانند برای قربانیان آسیب‌های جبران ناپذیری ایجاد کنند. به همین دلیل، حفظ امنیت و سلامتی افراد از اهمیت بسیاری برخوردار است و جامعه باید برای جلوگیری از این نوع جرایم تلاش کند. بنابراین معرفی انواع دعاوی کیفری در جرایم علیه اموالو جرایم علیه اشخاص خلاصه می‌شود.
نحوه شکایت دعاوی کیفری
برای رسیدگی و نحوه شکایت دعاوی کیفری، شاکی باید آگاه باشد که نحوه و مراحل شکایت کیفری چگونه است و تمامی مراحل را به درستی طی کند تا پس از بررسی قضایی و صدور حکم، مجرم به سزای عمل خود، رسیده و زیان وارده به شاکی، در صورت امکان، جبران گردد.
اولین مرحله تشکیل حساب کاربری در سامانه ثنا است که می‌توان این کار را به صورت حضوری یا اینترنتی انجام داد. سپس شاکی باید متن شکواییه خود را تنظیم کرده و آن را ذخیره کند تا برای مراحل بعدی آماده باشد.
در مرحله بعد، شخص متضرر باید به دفاتر خدمات قضایی مراجعه کند تا شکایت نامه‌اش در نمونه فرم شکایت نامه قرار داده شود و توسط دفاتر به دادگاه صالح ارسال شود. در این مرحله، شخص متضرر باید هزینه دادرسی شکایت کیفری و هزینه تعرفه خدمات ارائه شده توسط دفاتر خدمات قضایی را پرداخت کند.
در صورتی که فردی مایل به ارائه شکایت کیفری باشد، می‌تواند به صورت کتبی یا شفاهی به دادسرا یا نیروی انتظامی مراجعه کرده و شکایت خود را ارائه دهد. ضابطین دادگستری نیز موظف به پذیرش شکایت، تشکیل پرونده و ارسال آن به دادستان مربوطه هستند. این امر به شکل کتبی یا شفاهی امکان‌پذیر است و افراد می‌توانند از این حق استفاده کنند تا اعمال جرمی را گزارش کرده و از تعقیب و پیگیری قانونی آنها اطمینان حاصل کنند.
در تنظیم شکایت کیفری، شاکی باید اطلاعاتی از خود ارائه دهد از قبیل نام و نام خانوادگی، نام پدر، سن، شغل، میزان تحصیلات، وضعیت تاهل، تابعیت، مذهب، شماره شناسنامه، شماره ملی، نشانی دقیق و در صورت امکان نشانی پیام نگار (ایمیل)، شماره تلفن ثابت و همراه و کد پستی. همچنین، اطلاعات مشتکی عنه، موضوع شکایت، تاریخ و محل وقوع جرم (در صورت امکان)، ضرر و زیان وارده و مورد مطالبه و ادله وقوع جرم نیز باید در نمونه فرم شکایت ذکر شود.
مدت زمان رسیدگی به شکایت‌های کیفری، بسته به اموری مانند موضوع شکایت و حجم پرونده‌های دادگاه، متفاوت است. بخشنامه شماره 9000/161464/100 قوه قضاییه به‌طور مثال معین کرده است که دادگاه‌های مختلف برای رسیدگی به پرونده‌ها، مدت‌های مختلفی را در نظر بگیرند. بر اساس این بخشنامه، میانگین زمان رسیدگی به پرونده‌ها برای دادسراهای عمومی و انقلاب چهل و شش روز، دادگاه‌های بخش هفتاد روز، دادگاه‌های کیفری دو هفتاد و نه روز، دادگاه‌های حقوقی صد و چهار روز و دادگاه‌های انقلاب هشتاد و شش روز است.
پروسه رسیدگی به دعاوی کیفری را بشناسیم
در دعاوی کیفری باید مراحل زیر را طی نمود به همین منظور داشتن آگاهی حقوقی و البته گرفتن وکیل مجرب توصیه می گردد
- ارتکاب فعل مجرمانه
- شکایت از سمت شاکی با مراجعه به دادسرا
- انجام دادن تحقیقات اولیه در دادسرا
- صادر کردن قرار دال بر مجرمیت و نیز کیفر خواست
- انجام رسیدگی قضایی در دادگاه
- واخواهی نسبت به رای اولیه
- درخواست تجدید نظر در دادگاه های تجدید نظر
- درخواست فرجام خواهی
- ارسال حکم نهایی به شعبه اجرای احکام
- انواع دعاوی کیفری
وکیل پایه یک دادگستری نرگس رستمی، افتخار دارد که در این زمینه با پرونده و سابقه ای درخشان در خدمت احقاق حق در پرونده های شما باشد.
مجازات برای جرایم کیفری چگونه است؟
تفاوت میان دعاوی کیفری، حقوقی و خانوادگی از جهت منشا، منبع و موضوع دعاوی بسیار مشهود است. در دعاوی کیفری، منشا ایجاد حق بر پایه جرم است و موضوع آن می‌تواند تبعید، شلاق، جریمه نقدی، خسارت، حبس و موارد مشابه باشد. اما در دعاوی حقوقی و خانوادگی، منشا ایجاد حق بر پایه ارتباطات انسانی است و موضوع آن شامل ازدواج، قراردادها و موارد مشابه است. این تفاوت‌ها به وضوح نشان می‌دهد که هر یک از این دعاوی دارای محتوا و مباحث مختلفی می‌باشند که باید با توجه به منشا و موضوع هر کدام به آنها رسیدگی شود.
اصولاً، مجازات دعاوی کیفری برای افرادی که جرم مرتکب شده اند، شامل محرومیت از برخی حقوق اجتماعی و شغلی نیز می‌شود. این محرومیت‌ها ممکن است پس از انجام مجازات لازم برای جرم، همچنان ادامه داشته باشد و در برخی موارد، افراد ممکن است از شغل یا حقوق دیگری محروم شوند. برخی قوانین به قاضی اجازه می‌دهند که علاوه بر تعیین مجازات‌های مختلف، فرد خاطی را به اقدامات و رفتارهای خاص دیگری هم ملزم کنند تا از تکرار جرم جلوگیری شود. این اقدامات می‌تواند شامل محرومیت از داشتن دسته چک یا تشدید فعالیت‌های اجتماعی و تحصیلی برای افراد باشد.
دعاوی کیفری و حقوقی چه تفاوتی دارند؟
دعوای حقوقی، یک نوع دعوایی است که به حقوق مدنی افراد و جبران خسارت ناشی از نقض این حقوق مربوط می‌شود. این نوع دعاوی معمولاً در قانون مدنی تعریف می‌شوند و به دو دسته اموال و اشخاص تقسیم می‌شوند. در دسته اموال، موضوعاتی مانند مالکیت، حقوق افراد بر اموالشان، قرارداد خرید و فروش، اجاره، رهن، مطالبه طلب و مسائل وصیت، ارث و غیره مطرح می‌شود. دسته اشخاص شامل دعاوی مانند تابعیت، ارث، ازدواج، طلاق و غیره می‌شود.
آیین دادرسی مدنی به عنوان قانون حاکم بر رسیدگی به دعاوی حقوقی، مجموعه‌ای از اصول و مقرراتی است که در امور حسبی و کلیه دعاوی مدنی و بازرگانی اعمال می‌شود. دادگاه‌های صالح برای رسیدگی به این دعاوی شامل دادگاه‌های حقوقی بدوی، تجدیدنظر و دیوان عالی کشور می‌باشند. این آیین‌دادرسی به‌طور کلی مشخص‌کننده حقوق و تعهدات مختلف افراد و شرکت‌ها در حوزه حقوقی می‌باشد و نقش مهمی در رسیدگی به اختلافات و حل و فصل دعاوی دارد.
دعاوی براساس موضوع دعوا، دادگاه صالح و قانون آیین دادرسی حاکم، به دو گروه دعاوی کیفری و دعاوی حقوقی تقسیم می‌شوند. فرق بین دعاوی کیفری و حقوقی وجود دارد که برای طرح دعوا باید به آنها آگاهی داشت. تفاوت دعوای حقوقی و کیفری، به شرح ذیل می‌باشد.
این دو گروه از دعاوی، در ماهیت با یکدیگر تفاوت دارند. دعاوی حقوقی، مربوط به خسارت و جبران خسارت در حوزه حقوق مدنی است و دعاوی کیفری، مربوط به جرم و مجازات می‌باشد.
در قانون جرایم کیفری، تعریف دقیقی از انواع دعاوی کیفری و انواع جرایم و مجازات‌های مرتبط با آنها وجود دارد. به عنوان مثال، قانون به طور واضح تعریف کرده است که چه شرایطی یک عمل به عنوان کلاهبرداری شناخته می‌شود و مجازات آن چیست. این موضوع باعث می‌شود که هرگونه فعالیت خارج از حدود قانون، به عنوان یک جرم شناخته نشود. اما در دعاوی حقوقی، مفهوم خسارت به افراد و محدودیت در شناسایی موارد خسارت، در قانون مشخص نشده و به دلایل مختلف ممکن است این موضوع به تفسیرات مختلفی منجر شود.
اقامه دعوای حقوقی و کیفری دارای تفاوت‌های مهمی است که باید در نظر گرفته شود. در دعاوی حقوقی، داد خواست اقامه می‌شود و در دعاوی کیفری، نحوه شکایت دعاوی کیفری طرح می‌شود. علاوه بر این، قوانین آیین دادرسی مدنی برای دعاوی حقوقی و قوانین آیین دادرسی کیفری برای دعاوی کیفری اعمال می‌شود، که این موضوع نیز باعث تفاوت در رسیدگی به این دعاوی می‌شود.
در حقیقت، ادله اثبات دعوا در دعاوی حقوقی و کیفری با یکدیگر تفاوت دارند. این تفاوت به دلیل موضوعات مختلفی است که در دعاوی حقوقی و کیفری مطرح می‌شود. در دعاوی حقوقی، ادله اثبات شامل اقرار، اسناد، گواهی، معاینه محل، تحقیق محلی، رجوع به کارشناس و سوگند می‌شود، در حالی که در دعاوی کیفری، ادله اثبات شامل اقرار، شهادت، قسامه و سوگند در موارد مقرر قانونی و علم قاضی است. به طور کلی، ادله اثبات در دعاوی حقوقی و کیفری بسته به نوع دعوای مورد بحث متفاوت است و باید با دقت و توجه به موضوعات مورد نظر استفاده شود.
نحوه ثبت شکوائیه در دعاوی کیفری
در مورد ثبت شکایت و نحوه نوشتن شکوائیه، بسیاری از افراد سوال دارند. برای ثبت شکوائیه، شیوه خاص یا فرم مشخصی وجود ندارد، اما باید به دادستان ارسال شود و شامل آدرس و شماره مشتکی عنه و مدارک مربوطه باشد. همچنین، توصیه می‌شود شکوائیه را به صورت منظم و مرتب تنظیم کرده و به موقع تحویل دهید. در نوشتن شکوائیه، باید به چند نکته مهم توجه کرد.
برای شکایت در هر دعوی کیفری، اولین قدم این است که شکوائیه را تنظیم نمایید. این اقدام مهم نیازمند دقت و دقیق بودن است. اطلاعات شما به عنوان شاکی باید کامل و دقیق باشد و همچنین باید مشخصات و اطلاعات متهم یا متهمان را به طور دقیق وارد نمایید. همچنین باید در مورد محل وقوع جرم، نحوه وقوع جرم، وجود شاهد یا شهود، و میزان خسارت و ضرر توضیح دهید. پس از تنظیم شکوائیه، آن را امضاء کرده و به دادسرا یا دادگاه مربوطه ارائه دهید. می‌توانید این مراحل را توسط وکیل خود انجام دهید تا از دقت و صحت اطلاعات اطمینان حاصل کنید.
چرا دعاوی کیفری اهمیت دارد؟
دعاوی کیفری در حقیقت از اهمیت بسیاری برخوردارند؛ زیرا باعث حفظ قانون و نظم در جامعه می‌شوند. اگر این دعاوی مورد توجه قرار نگیرند، جرم‌های مرتبط با آنها تکرار می‌شوند و باعث اغتشاش و ناامنی در جامعه می‌شود. دعاوی کیفری در واقع بخشی از دعاوی حقوقی عمومی هستند، زیرا به رابطه بین حاکمیت و افراد مربوط می‌شوند. اجرای دقیق قوانین کیفری باعث حفظ اقتدار و تسلط حاکمیت بر جامعه می‌شود و از این رو دعاوی کیفری از اهمیت بسیاری برخوردارند.
رسیدگی به انواع دعاوی کیفری
رسیدگی به انواع دعاوی کیفری یک فرایند دقیق و پیچیده است که در دو مرحله انجام می شود. ابتدا بازپرس بررسی و تحقیقات لازم را انجام می دهد و در صورت تشخیص جرم، قرار جلب دادرسی صادر می شود. سپس پرونده به دادستان ارسال می شود تا در صورت موافقت، کیفرخواست را صادر کند. در مرحله دوم، پرونده به دادگاه کیفری ارسال می شود و قاضی ممکن است مجدداً تحقیقات را انجام دهد و سپس حکم رسیدگی به دعوی را اعلام کند. این فرایند به منظور اطمینان از اجرای عدالت و صدور حکم متناسب با جرم انجام می‌شود.
در برخی موارد، پرونده‌های کیفری مستقیما به دادگاه ارجاع داده می‌شوند و در دادسرا مورد بررسی قرار نمی‌گیرند. این امر بر اساس آیین دادرسی کیفری مشخص می‌شود و مواردی از این قبیل عبارتند از: جرائمی که در شهرهایی اتفاق افتاده است که به علت کوچک بودن دادسرا ندارند، متهمانی که سن آنها کمتر از 15 سال است، جرائمی که منافی عفت باشند و جرائمی که برای آنها تا شش ماه حبس تعزیری در نظر گرفته می‌شود.
تحقیقات شکایت کیفری
قاضی پس از شنیدن اظهارات شما، تحقیقات را آغاز می‌کند و باید دلایل شکایت شما را دقیقا بشنود. اگر دلایل شما محکم و قاطع باشد، رسیدگی به پرونده سریع‌تر پیش می‌رود و قاضی می‌تواند قرار مناسبی برای متهم صادر کند و پس از شنیدن دفاعیات وی، نظر خود را اعلام کند.
البته همیشه اوضاع ممکن است به این شکل پیش نرود. گاهی اوقات دلایل شما کافی نباشد ولی قاضی بنا به دلایلی احتمال می‌دهد که حق با شماست. در این صورت، تحقیقات بیشتری انجام می‌شود تا قاضی بتواند با دلایل بیشتر و محکم‌تر نظر نهایی خود را اعلام کند. اگر قاضی ظن به مجرمیت متهم نداشته باشد، قرار منع تعقیب او را صادر می‌کند که البته شما می‌توانید به این موضوع اعتراض کنید.
دادخواست‌ها در دعاوی حقوقی و مالی استفاده می‌شوند، اما در برخی موارد نیز برای دعاوی کیفری نیز اهمیت دارند. به عنوان مثال، یک شخص ممکن است از طریق دادگاه کیفری شکایت کند که علاوه بر جنبه‌های کیفری، دارای جنبه‌های مالی نیز باشد.
در چنین مواردی، امکان دارد که دادگاه کیفری تنها به جنبه کیفری موضوع توجه کند و به مسائل مالی رسیدگی نکند. به همین دلیل، قانونگذاران برای این موارد راه‌حلی ارائه کرده‌اند. این راه‌حل این است که شخص می‌تواند دادخواست مربوط به دعوی مالی خود را از طریق دادگاه کیفری ارائه کرده و در صورت ثابت شدن ادعا، همزمان با محکومیت متهم، مسائل مالی پرونده نیز پیگیری شود.
بر اساس تحقیقات آماری، بیشترین پرونده های دادگستری مربوط به دعوی کیفری و شکایت مردم است. بهتر است در مواجهه با این دعاوی، به وکیل متخصص کیفری مراجعه کنید تا حقوق خود را بهتر دفاع کنید. به عنوان یک وکیل پایه یک دادگستری، من به کارگیری تمام علم و تجربه خود در زمینه دفاع از حقوق متهمین بی گناه و احقاق حق شاکیان زیان دیده متعهد هستم و خدمات شایانی به مردم عزیز ارائه می دهم.
خدمات دفتر وکالت در زمینه شکایت کیفری شامل تنظیم شکوائیه در مراجع صالح، حضور در دادسرا و دادگاه جهت تکمیل تحقیقات در مقام دفاع از متهم و یا اثبات جرم از طرف شاکی، تنظیم لوایح تخصصی در مراحل دادسرا و دادگاه بدوی و دادگاه تجدید نظر، تنظیم لوایح و ارسال تقاضای اعمال ماده 474 و 477 قانون آیین دادرسی کیفری، پیگیری تخفیف مجازات و استفاده از جایگزین‌های حبس در مرحله اجرای احکام، و تنظیم تقاضای اعطای عفو و مرخصی برای محکومان می‌باشد.
سخن آخر؛